Olga Esteve oinarrizko bereizketa batetik abiatu zen: autoikaskuntza eta autonomia ez dira gauza bera. Autonomia ikastalde arruntean bertan landu ahal eta behar da. Are gehiago, autonomia klase presentzialean (= ikastalde arrunta) landu ezean, zail ikusten du Estevek autoikaskuntza-gelan modu autonomoan lan egitea. Aukeren artean, honako hauek aurreikusten ditu: a) klase presentziala soilik, b) autoikaskuntza soilik, eta c) klase presentziala eta autoikaskuntza-gela elkarrekin loturik.

Berak iradokitzen duen egoera ideala hirugarren hau da da: autonomia bultzatzen duen klase presentzial baten elementu osagarri gisa autoikaskuntza-gela. Baina inondik inora onartzen ez duen egoera honako hau da: nor bere aldetik dabilen klase presentziala eta autoikaskuntza.

Ikaskuntza-teoria bera egon behar da bi guneetan: talde presentzialean eta autoikaskuntza-gelan. Eta bi gune hauek lotuko dituen lan-proposamena edo lan-ildoa Ataza bidezko irakaskuntza izango litzateke. Atazak, dakigunez, helburu komunikatibo bat du azken helburu gisa. Testu batetik abiatu (aurrez emandako ereduak...) beste testu batekin bukatzeko (produktua). Hasierako testuan aurkitzen diren elementuak, produktua izango den testua sortzeko erabiliko dira.

Atazetan badira taldearen premia duten faseak:

Autoikaskuntza-gelan atazan planteatzen diren lanak burutzeko materialak aurkituko dira:

Autoikaskuntza-gelako material hauek ikasgelako edukiak lantzen lagunduko dute, baina, bestalde, ikasgelako lana autoikaskuntzan egingo den lanaren gidari izango da, helburua komuna izanik, baina ikasle bakoitzaren indibidualtasuna errespetatuz.

Hauxe da, beraz, ikastaroan landu ziren bestelako kontzeptu eta orientabideen markoa. Oinarrizko kontzeptu batzuk  (autonomia, ikasten ikastea edo teoria sozio-konstruktibista) berrikusi ostean, ikas-prozesua erraz dezaketen zenbait tresna aipatu zituen Estevek, hala nola:

Materialen antolaketa egokia. Baliabideen kudeaketa

Ikastaroan zehar askotan aipatu zen hipertestua materialen antolaketaren lagungarri gisa. Gogora dezagun lehenengo atalean aipatu dugun Atazetan oinarritutako lana. Dakigunez, lan egiteko era honek hizkuntzaren ikuspegi globala eskaintzen du: hizkuntzaren elementuak elkarrekin lotuta eta elkarren zerbitzuan aurkezten ditu: eduki linguistikoak, testu motak, genero testualak, hiztegia, esakuneak... Bada, atazak inspiratzen dituen irizpide nagusi honen arabera antolatzea proposatzen du Esteve irakasleak. Horrela, sartzen garen bidetik sartzen garela, elementu batek berarekin lotutako beste elementu batera eramango gaitu: testu mota baten bila ari bagara, testu mota hori sortzeko egokiak izango diren eduki linguistikoekiko lotura aurkituko dugu; eta alderantziz.

Bide honetan, bi kontu izan behar dira gogoan, beti ere ikaslea gogoan:

Materialekin lotuta ditugu baliabideak. Hauen artean honako bereizketa hau egin dezakegu:

Irakasleak baliabideen managerra izan behar du: ondo ezagutu behar ditu eta ikasleei berauek erabiltzen irakatsi eta lagundu behar die. Honetarako gakoa hauxe izan daiteke: une egokian baliabide egokia aurkezteko gaitasuna izatea.

Ikasle autonomoa defini dezaketen ezaugarrien arteko bat izan daiteke bere ikas-prozesuari aldikako txekeoa egitea: zenbat eta zertan aurreratu duen, non dituen zailtasun edo gabezia nabarmenenak... Hau, beste era batera esanda, autoerregulazioa dugu.

Nola egin dezake ikasleak autoerregulazio hau? Honetarako bide ezberdinak ditu:

Azken honi dagokionean, Europa mailan entzute eta sona handia eskuratzen ari den baliabidea da port-folioa izenarekin ezagutzen den tresna. Tresna hau hiru atal nagusik osatzen dute:

1. Biografia linguistikoa. Dokumentu hau hizkuntza bat ikasten hasi bezain pronto idazten hastea komeni da, ikaslea bera eroso sentituko den hizkuntza batean. Hauxe izan liteke lehen dokumentu honen izenburua: Euskara eta ni (Yo y el euskara) Bertan islatu beharko ditu ikasten ari den hizkuntza horrekiko hasierako usteak, beldurrak, klixeak...

   Dokumentu honen originala ikaslean berak gordeko du port-folioan eta kopia bat emango dio irakasleari.

2. Pasaportea: Ikasten hasi den hizkuntza horretan (eta bestelako hizkuntza batzuetan) dituen agiri, titulu, edo gaitasun-maila. Gaitasun mailei dagokienez zera izan behar dugu gogoan: gaitasun-maila ez duela zertan bera izan hizkuntza-maila guztietan (hau da, gaitasun-maila maila jakin bat izan dezake ahozko ekoizpenean eta beste bat, esate baterako, idatzizko testuen ulermenean eta beste bat ahozko ulermenean...) Kontu hau nahiko argi geratu da Marko Europarrean.
3. Dossierra: bertan gordeko dira ikasleen ahozko (zintak, kontrolerako taulak...) zein idatzizko (zirriborroak, eskemak, idazlanak...) ekoizpen guztiak

Honekin batera, garrantzi handiko kontua da ikaslea edozein ataza egitean erabilitako estrategia eta errekurtsoen jakitun kontziente izatea (pauta metakognitiboak) Ikaslea ataza bat burutzeko erabili dituen pauta edo estrategia guztien deskribapen zehatza egitera gonbidatuko dugu. Are gehiago, bateratze saio batzuetan komenigarria da komunean jartzea ikasle guztiek jarraitutako pauta edo estrategiak. Hauek guztiak port-folioan gordeko dira eta noizean behin ordura arte gordetakoen berrikusketa egingo da.

Port-folioak ikaslearen esku egon behar du eta bere ikas-prozesuaren berri zehatza eman beharko du: prozesu honetan gertatu den ororen lekukotasuna eman behar du eta ondo antolatuta, gainera.

Jarraian proposatuko ditugunak erabilera autonomorako nahi ditugun material eta aktibitateen antolakuntzaren zerbitzurako dira. Hona hemen Esteve irakasleak proposatutako batzuk:

1. Hizkuntza ibilbideak

   Bere izenak adierazten duen bezala, eduki linguistikoak ditu oinarritzat. Bereziki, bere helburuen artean, gramatikaren ezagutza lehen mailakotzat dutenen ikasleentzat pentsatuak dira. Edonola ere, hauetariko ibilbide bakoitzak betebehar komunikatibo jakin bat, testu mota bat dauka. Eta eduki linguistikoak multzoka aurkezten ditu (adibidez, kausa adierazteko baliabide linguistikoak. Honen barruan aurkituko ditugu menpeko esaldiak, deklinabide kasua, aditz lagun kausalak, lokailuak...) eta berauen azalpenetarako zein ariketetarako bibliografia.

   Esteve irakaslearen gomendioa honako hau da: material berria sortu beharrean, egokiagoa litzatekeela dugunean oinarritutako ibilbideak antolatzea. Ibilbide oso baten barruan ikasleak erabaki txikiak hartu beharko ditu.

2. Sekuentzia didaktiko batean oinarritutako ibilbideak: atazak. Hauxe da, hasieran bertan azaldu dugunez, lehenesten dena, autoikaskuntza eta ikastalde presentziala konbinatuz.
3. Ibilbide interaktiboak, euskarri informatikoetan aurkeztuak, aurreko bien aldagaiak baino ez direnak. Abiapuntua testu genero bat da (gutun formala, kurrikulua...) Eredua/k aurkeztuta, indukzioaren bidez, atazaren pareko lan-prozesua hasten da, hipertestuen arteko loturek gidatuta.

Aitor Etxebarria