U.E.- Bai, hori Xabier Mendigurenek esan zuenez eta bera editore izanda, bada, ez daharritzekoa horrelako loreak eta botatzea. Bai, egia esan, eskertzekoa da. Nik benetan

ba dakit berak ez dituela gauzak debalde esaten, ez; eta berak esan badu, horrela sentitu duelako da eta bueno maisutasuna niretzako gauza potoloa da izan ere gaztea naizelako eta maisuak normalean literaturan, beste arlo batzuetan ez, baina literaturan maisuak izaten dira 40-50 urtetik gorakoak ez da? Eta hain gazterik hori entzutea niretzako oso inportantea da, ez?

U.E.- Hori kuriosoa da, ez? Askotan esan izan dot liburua publikatzeko zegoenean nire kezkarik handiena hori zen ez? Guztiz liburu inkonexoa da ez, eszenetan sortu da ez, apur bat eszena batek hemen ez dauka zerikusirik aurrekoarekin, apur bat inkonexio hori, haririk ez edukitze hori, niretzat oso kezkagarria zen hasieran eta esaten nuen seguru asko jende askok hartuko duela liburua, hasi lehenengo hamar orrialdeak irakurri eta ez hankarik ez buru ikusi ez eta utzi egingo duela ez? Eta guztiz kontrakoa suertatu da. Esate baterako, honek esaten du hartu eta ezin izan duela utzi amaitu arte eta niretzako hori oso inportantea zen. Horregatik, ez? nire kezkarik nagusiena justu publikatu zen momentuan hori zelako, ez? "Jendeak bertan behera utziko du berehala liburua" eta kontrakoa izan da.

U.E.- Bai, nire beldurrik handiena hori da, Atxagak irabazi zuenean Literatur sari hau, berak aurretik ibilbide handia, handi xamarra zeukan eta oso liburu onak idatzitakoa. Eta bueno, halako idazle potoloa zen eta nire kasua, ordea, guztiz kontrakoa da. Nik ez daukat ezer aurretik eta nik arrakasta horiek sortu behar ditut, bigarren liburuarekin, hirugarrenarekin eta laugarrenarekin idazten baldin badut, ezta?. Berak, ordea, nire ustez, arrakasta txiki horiek bazeuzkan eginda. Ziutateaz eta Etiopiaz eta nire kasuan kontrakoa izan da, arrakasta handi hori izan da lehenengoan eta arrakasta txiki horiek lortu egin behar ditut edo handiak, ez dakit zer diren.

U.E.- Nik uste dut kritikoek eta oso jarrera kontserbadorea hartzen dutela askotan ez da? Hau da, idazle baten edo pertsona baten lehenengo liburua hartzen denean sekula ez da egiten erabateko kritikarik. Ez da, "hau liburu ikaragarria da" , ez. "Bai, bueno, ondo dago, gauza onak dauzka" baina, klaro, "hau gaztea da, oraindik ez dakigu nora doan, badauzka halako heldutasun eza badauka". Gero zer datorren ez dakite baina ez daukate beste batzuen kritika edo bultzada eta orduan kontserbadoreak izaten dira ez da? Eta oso kuriosoa da gero, sariaren ostean, jada berme bat eduki dute, klaro Espainian esan dute, oso kritikari onek, liburua ona dela, orduan trankil esan dezakegu liburua ona dela ez da?

Gero horrek ere kontrako jarrerak ekartzen ditu. Hau da, mundu guztiak esaten du ona dela baina nik esango dut txarra dela, orduan, apur bat nabarmentzeko. Baina, begira, nik uste dut eta gero eta hobeto ikusten dut literaturaren inguruan dagoen hori guztia, ez nuke esango zirkoa dela, baina bai ez sinesteko moduko jolas bat, serioegia hartzen den jolas bat. Ondo dago kritika egotea, ondo dago kazetariek gauzak esatea, baina ematen du heurek diotena ba Jainko moduko bat dela ez? Nik uste dut literatura ondo egin behar dela, behintzat, ahalegina egin behar dugu ahalik eta ondoen idazten eta jendeak esango du, jendeak, irakurleek, urteek esango dute ona den edo txarra den eta ez sinistu lehenengo kritikari izena daukan batek esaten duenari. Sinistu eta nahikoa da. Ez, uste dut aurrera egin behar dela eta ahalik eta ondoen idatzi.

U.E.- Bai, halako batean, askok esan izan dit: "Bai, baina zuk betebehar morala daukazu intelektual zaren neurrian hitz egin behar duzu politikaz". Horrelako harri bitxiak niretzako surrealista dira guztiz ez da? Hau lehenengo intelektual zaren aldetik, nik inori ez diot esan intelektuala naizenik, ez dakit beste batek sinistuko duen baina, nik neureburua ez du intelektual moduan ikusten, hori lehenengoz. Gero, betebeharrak dauzkat, nire betebeharra da zergak ordaintzea eta inor ez hiltzea eta ez lapurtzea eta halakoak. Nire betebeharra ez da politikaz hitz egitea, politikaz hitz egiteko hor daude batzuk soldata ikaragarriekin eta behin esan nion bati: "Niri ordaintzen baldin badidazu politiko batek hilean kobratzen duena, hau da zortziehun bat mila pezeta edo, orduan hitz egingo dugu, edo nahi baldin badut, halako batean, gogoa badut politikaz hitz egiteko, hitz egingo dut, baina betebeharrik eta holakoak, mesedez, mesedez…", lotsagarri gelditzen dira horrelako esaldiak esanda, baina halakoak entzun izan dut askotan.

U.E.- Bai, bai eta hemen uste dut, Espainiako kazetariak eta, okerrerako dabiltzala, hau da, euren buruari harrikadak botatzen ez, beti gauza bera buruan, gezurrak esaten jendearen inguruan, esan izan zituzten nire inguruan ere, kapitulu bi bakarrik itzuli nituela eta halako guztiz egiaztagarriak ziren gezurrak, ez da? Orduan, horrelakoei kasu handirik ez egin.

U.E.- Bai, bueno, Jorge Luis Borgesena agertu zen, baina nik ez nuke zerrenda horretan ipiniko inola ere, Juan Rulfo eta Julio Cortazar bai, horiek izan dira eta batez ere Julio Kortazar niretzako maisu handi-handia izan da, ez da? Bertan ikasi dut bera irakurrita eta beste asko irakurrita ikasi dut gauza asko zelan egin behar diren literaturan. Eta, halako batean, Jorge Luis Borges agertu da. Hori inguruko Argentinarra delako eta hau esatea apur bat… kritiko batek ez luke sekula esango, baina nik ez dut asko maite Jorge Luis Borges, kritiko batek euren kontserbadore izaerarekin, nik badakit Jose Luis Borges oso ona dela, bai, bera niri ez zait gustatzen eta nahi duenak irakur dezala.

U.E.- Bai, bai, niri txikitasuna gustatzen zait, aspaldian entzuten da demokraziaren haritik eta gehiengoa, eta gehiengoa beti gabiltza gehiengoari begira, ez da? eta nik uste dut gutxiengoak ere askotan arrazoia daukala eta askotan zer esan nahi handia daukala ez da? Eta gure kasuan, esate baterako, gu txikiak gara, baina literaturan behintzat ni ikusten nabil beste potentzia handi batzuk baino bide politagoan gaudela. Txikiak izan arren, orduan txikitasunak gauza handiak egin litzake, nik uste dut bide polita dela.

U.E.- Bai, esaldi hori agertu zen, baina nik ez daukat gogoan esan nuenik, bai, bai, leku askotan agertu da, antza. Madriletik etorri zen kazetari bat eta hark esan zidan, baina utopia triste baina hori asko gustatu zait, baina nik ez dut ulertzen gazte batengan eta egia esan, ez dut gogoratzen non esan nuen, seguru asko esango nuen, baina ez dakit eta hor bai gauza asko esan dituzu, ez da? Poesiarena ez, askotan esaten didate, zergatik ez duzu poesia idazten? Eta beharbada politikaz ez dut hitz egiten ekarpenik ez daukadalako egiteko ez da? Esan dezakedana beste askok esan dutelako jada eta poesian ere gauza bera. Nik esan dezakedana ia esanda dago eta nik esango nukeen baino askoz hobeto esan dute eta gainera ez dut kontrolatzen poesia, iruditzen zait elementuren bat dagoela poesian nik kontrolatzen ez dudana, beharbada narratiban ere bai, baina narratiban sentsazioa daukat gutxi gorabehera ulertzen dudala. Ez dakit kontrolatzen dudan, baina behintzat ulertu egiten dut eta orduan atrebitzen naiz, baina poesiarekin ez naiz atrebitzen, ze hor badagoelako elementuren bat eskutik iheska joaten dena, ez da?

U.E.- Bai, bai, presa da gaur eguneko behar bada gaixotasunik handienetakoa edo oso gaixotasun desagradablea. Edonora zoaz, bulego batera, bueno hemen bertan Euskadi Irratian, hemen dagoen trasiegoa bat be, besteak korrika eta, horrek dakarrena da askotan gauzak nahi diren moduan egiteko ezintasuna ez? Seguru nago esaten duzuela, "nik egin nahi nuke artikulu bat, halako erreportaje bat, ondo prestatuta eta elkarrizketak eta ez daukat astirik ez, egin behar da egunean egunekoa eta ez daukat astirik". Benetan egin nahi duguna eta benetan zer edo zer aportatzeko dugun hori emateko, aurrera eramateko, baina ez dago astirik eta… eta nik uste dut gauzak astiro egitea, ahal bada behintzat, eta horren alde borrokatu behar dela uste dut. Patxada bat hartu eta egunen batean igual lortuko da baina… nik, beharbada, lortu nezake orain, eszedentzian nagoenean, ez, ez daukadanean halako presa, presiorik, itzulpenak egiteko edo… orain gauzak astiro egin ditzaket, ondo, gustura behintzat.

U.E.- Bai, bai, bai, gainera urte bitatik egon naiz idazten eta behar bada ia urte bi egon naiz hilerriak eta hiztegiak titulu horrekin buruan, baina bueltak eta bueltak eman eta, bazegoen zer edo zer hiztegiak eta hilerriak ez? Hiztegiak alde batetik dira gauza ez oso agradableak jendearentzako, totxoak. Eta gero hilerriak. Gainera, egin nuen horrelako joko bat hitzekin eta… baina sentitzen nuen titulu baterako apur bat gogorra zela eta bueltak ematen, alde batetik ona iruditzen zitzaidan, baina beste alde batetik gogorra eta bueltak ematen egon nintzen eta halako batean esan nuen: "Hau aldatu egin behar dut". Halako hitzaldi batean, hitzaldiak ere zer edo zertarako balio dute eta hitzaldi batean halako hauteskunde bat egin nuen eta ea, nori gustatzen zaio Hiztegiak eta hilerriak eta nori Van´t Hoffen ilea? Eta azkenean, por mayoría absoluta izan zen Van´t Hoffen ilea.

U.E.- Nik irakurri nuen artikulu hori eta kuriosoa da, hori egin zuen euskaraz ez dakien batek, hau da, belaunaldi berri horretako liburu bat bera ere irakurri ez duen batek. Orduan, nik ez dakit zer nolako artikulua sortu zuen ez baldin badu ezer irakurri, bueno, irakurri ahal izan duen bakarra, zer hor agertzen ziren, Harkaitz Cano, Kirmen Uribe, Ixiar Rozas eta Jasone Osoro, eta Jasone Osororen Korapiloak baino ez dago itzulita. Hau da, asko jota liburu bakarra irakurri du eta gainera erdaraz eta horrelako baieztapen ugari egin ditu eta ikastolatik irtendakoak eta… Hori entzuten da, hori da topiko bat askotan entzun izan duguna eta beharbada egia izango da eta beharbada ez, eta berdin dit gainera. Ikastolatik atera gara, naturala da guretzat euskara, bai, baina aurrekoentzat ere bai. Ez dakit, horrelakoak esaten dira, ez dakit, markatu behar dira garaiak eta sasoiak, kritikoen zerbait. Baina zerikusia daukat nik Ixiar Rozasekin, beharbada bai, nik askotan esaten dut beharbada zerikusi gehiago daukat nik Willian Forner-ekin Jasone Osorekin baino, ez da? Orduan, zertan bildu behar gaituzte horrelako talde batean? Nik ez dut sinesten, horrelako kontuak, harremana badaukagu eta, esate baterako, Harkaitz Canorekin nik ikusten ditut gauza asko dauzkagula: mundua ikusteko modua eta gauzak begiratzeko. Eta gero papeleratzeko modua eta oso antzekoa daukagula, baina badinotsut, Kafkarekin ere badauzkat edo Cortazarekin zer esanik ez, orduan zertarako egingo dugu horrelako talde, belaunaldi artifizial bat? Unibertsitatean gero ikasteko berrogeita hamar urte barru?. Bada, horretarako bada, ondo, baina ez diot zentzurik ikusten.

U.E.- Bueno, euskaltegi askotan izan naiz ni, Sonia nire neska-laguna da eta bueno, nik asko zor diot berari, bai bizitzan eta bai literaturan. Berak dena irakurtzen du, nik idazten dudan guztia irakurtzen du eta oso begi ona dauka literaturarako, berak esan baldin badit honek funtzionatuko du, benetan funtzionatzen du gero eta berak esaten baldin badit, jo ba hau aldatu egin behar duzu, ba nik kasu egiten diot. Benetan inoiz zer edo zer publikatu baldin badut berak esan didanean: "Ez, hau ez dago ondo, hau ez doa ondo" eta benetan gero publikatu dut eta benetan jende gehiagok esan dit: "Hemen ez duzu asmatu". Beraz, asko zor diot horretan eta gauza gehiagotan ere.

U.E.- Bai, euskaltegian, bai.